تأملات در فلسفه غیراولی

پراید در ظاهر ماشینی کوچک، سبک، فراوان، در دسترس، کم هزینه و کاربردی است، اما وقتی باطن حقیقی آن را مورد مداقه قرار می دهیم می بینیم که خودرویی بسیار سست و بی اساس و بی بنیاد و چه بسا خطرناک است. این ماشین محصولی وارداتی و ابداع کشوری بیگانه است اما بومی میشود. خودرویی که در شرایط آن کشور بیگانه خوب، مناسب و قابل قبول بود اما نسخه داخلی آن فاجعه ای بزرگ و یک افتضاح صنعتی تمام عیار است. ظاهرا تمام محصولات نرم افزاری و سخت افزاری بیگانه را به این روز می اندازیم و پس از آن به مدرنیته و تکنولوژی بخاطر معایب و نواقص آنها لعن و نفرین و ناسزا می گوییم. این برخورد تند فقط مختص پراید نیست؛ اینترنت، جامعه شناسی، اقتصاد، معماری و سایر امور غربی نیز چنین سرنوشتی دارند.
اشکالات پراید بقدری زیاد و آشکار است که نقد آن کار همه ایرانیان است؛ از شهروندان عادی تا مدیران و مسئولان و رهبران و سیاستمدارن و سیاستگذاران کشور. آری! آنچه می خواستند پراید نبود و هم اکنون نیز پراید آنچه می خواهند نیست. مردم، مسئولان، ناظران محیط زیست، رهبران سیاسی و... هر گروهی پراید را به صورتی مورد اعتراض قرار می دهد. همه می گویند نمی خواهیم پراید باشد اما باز هم کاری می کنند که باشد. مسئولان آن را تولید می کنند و می فروشند و سود و سودا می کنند، مردم آن را می خرند و بخاطرش شیرینی می دهند، پلیس آن را شماره می کند و هزینه آن را دریافت می کند. این است که پراید به مثابه اره ای در گلو می ماند که نمی توان با آن کاری کرد و هر گونه دست زدن به آن دردناک است و ظاهرا فقط می توان به آن فکر کرد.
این پراید، همین ماشین، خود همین خودرو نشان دهنده شکاف میان خواست و واقعیت در ایران و ایرانیان است. اینکه اراده ما از پس واقعیت برنمی آید و هر چقدر که بر آن می کوبد و نعره می کشد، واقعیت همچنان دست نخورده همچون گذشته سخت و سفت و صلب و جامد و تغییرناپذیر در جای خود باقی می ماند. البته این خواست یک خواست یک پارچه نیست. این اراده متکثر و منشعب است و هر بخش آن به سویی می رود. تمامی اراده برای مواجه با واقعیت بسیج نمی شود. لذا این نه یک اراده بلکه یک اراده دو پاره یا دوپاره اراده است؛ یکی تراژیک و دیگری کمیک. اولی نشان دهنده آرمان های سخت و سفت و جدی و متعالی و دومی ریشه در روحیه خوش باشی و باری به هر جهت بودن و نشان دهنده نگرشی است که هیچ چیز را جدی نمی گیرد و با هر چیز جدی و واقعی شوخی می کند. ظاهرا با همه چیز و همه کس چنین مواجه دوگانه ای می بینیم. برای مثال از یک طرف دانش را ایده آل می دانیم و از طرف دیگر بی ارزش ترین چیز می یابیم.

به نظر می رسد که پراید فقط یک ماشین نیست؛ پراید آیینه ای است که می توان به آن خیره شد و ایران و ایرانی را در آن به تماشا نشست.