همگان، در همه زمینه‌ها، دم از عقلانیت می‌زنند. هر کسی خود را مصداق تام و تمام آن می‌داند و طرف مقابل را متصف به عکس آن می‌کند. به‌راستی نشانه عقلانیت چیست؟ بسیاری گمان می‌کنند که عقلانیت به معنای قدرت متقاعدکردن دیگران با استدلال است. هر چقدر بهتر بتوانیم افراد بیشتری را با استدلال‌های خود متقاعد کنیم، به این معناست که از عقلانیت بهتر و برتری برخورداریم. به عبارت دیگر عقلانیت نسبت مستقیمی با قدرت متقاعد کردن دیگران دارد.
اما این مطلب درست نیست. اگر هم باشد، مهم نیست؛ زیرا در اینجا امکان عدم صداقت و خودفریبی بسیار زیاد است. به همین دلیل برای کشف عقلانیت ملاک بهتر و شفاف‌تری لازم داریم. نشانه عقلانیت استعداد متقاعدشدن با استدلال دیگران است. به عبارت دیگر عقلانیت بیش از آن‌که به معنای متقاعدکردن دیگران با استدلال باشد، وابسته به میزان متقاعدشدن با استدلال دیگران است.
هر کسی به خود رجوع کند و ببیند تاکنون چقدر حاضر شده است که به‌خاطر استدلال بهتر و قوی‌ترِ رقیب از مدعای خود دست بردارد. اگر ما از کسانی هستیم که تا وقتی به سود مدعای ما دلیل وجود دارد به عقلانیت پایبندیم، و آن‌جایی که این‌گونه نباشد، آن را جدی نمی‌گیریم، بدانیم که فرسنگ‌ها با عقلانیت فاصله داریم. خوب است که انسان در مورد فضیلت‌هایی همچون عقلانیت به خودش هم کمی شک کند. این نیز مقتضای عقلانیت است.
